dr Aleksandra Stolarczyk

(Toruńskie Technikum Informatyczne)

Z ostatniej… strony – o dydaktycznym wymiarze blurbów

„Do czego zdolna jest boska siła? Ile człowiek potrafi poświęcić dla dobra ojczyzny? Co sprawia, że razem potrafimy stawić czoła naszym największym wrogom? 

III część Dziadów to poruszający dramat romantyczny pokazujący, ile dla prawdziwego patrioty znaczy Ojczyzna, jak wielką rolę odgrywa Bóg, piekło, niebo; przez jak wielkie cierpienia przeszli polscy patrioci, byśmy dziś mogli stąpać po naszej ziemi.”

To nie rekomendacja uznanego krytyka literackiego. To nie zapis redaktora wydawnictwa, pod egidą którego wydano dramat Adama Mickiewicza. To blurb [czyt. ‘blerp’] napisany przez Daniela, w roku szkolnym 2021/2022 ucznia klasy II szkoły ponadpodstawowej (klasy o profilu technik programista).

Z blurbem jako krótką formą użytkową, tj. rekomendacją tekstu kultury (wszak może dotyczyć filmu, spektaklu, fonoteki, nawet albumu artystycznego-plastycznego) z elementami jego streszczenia, zaznajamiamy się m.in. przy zakupie książki. Nierzadko bowiem odwiedziny w empiku – o ile nasz wybór nie jest jasno sprecyzowany – zaczynamy od lektury tylnej strony okładki. To bowiem, co się na niej znajduje, jest właśnie blurbem.

W niniejszym szkicu pragnę podzielić się kilkoma pomysłami na wykorzystanie blurbu w edukacji literackiej i językowej. Warto też zaznaczyć, że doskonalenie umiejętności redagowania blurbów przez uczniów bardzo dobrze sprawdza się w rozwijaniu udzielania informacji zwrotnej oraz samokształcenia autorów tekstów.

Blurb – ujęcie 1.

Przybliżenie sposobów wykorzystania blurbów zacznę od radosnej konstatacji: uczniowie lubią pisać blurby. Młodzieńcza satysfakcja ma kilka źródeł: po pierwsze – czują się odpowiedzialni za kształtowanie artystycznych upodobań swoich rówieśników (świadomość tego, że ich głos ma charakter opiniotwórczy działa motywująco: chcą niejako uwodnić, że znają tekst kultury i są kompetentni do jego oceny). Po drugie – szkolni autorzy wiedzą, że siłą blurbu jest jego wartość językowa, umiejętność uprawiania gry słów, formułowania pytań retorycznych, które mają wzbudzić ciekawość i pogłębić zainteresowanie utworem. Autor blurbu jest twórcą i kreatorem wrażliwości odbiorcy. Wreszcie – uczniowie, którzy piszą blurby, są ciekawi reakcji grupy. Bywa, że czasami jedno słowo – a taka sytuacja miała miejsce podczas lektury blurbu Michała, który sprawnie i pomysłowo użył czasownika borykać się z nazwiskiem Baryka, bohatera powieści Stefana Żeromskiego – inicjuje rozmowę o wartości języka i uzasadnia zastosowany zabieg stylistyczny.

Blurby pomagają sprawdzić znajomość tekstu (lektury) – uczniowie muszą w nich bowiem wykorzystać treść dzieła, uczynić to w sposób pomysłowy (tj. pochwalić się znajomością utworu, ale tak, by nie zdradzać rozwiązania), mający zaintrygować, poprawny pod względem językowo-stylistycznym. Uczniowie mogą napisać blurb również w ramach podsumowania pracy z lekturą.

Blurb – ujęcie 2.

Redagowanie blurbów uczy formułowania informacji zwrotnej. Z moimi uczniami odczytuję blurby na forum klasy, przy czym pierwsza lektura jest zawsze anonimowa. Nie chodzi bowiem o to, by oceniać autora (a łatwo opiniować blurb przez pryzmat osoby, która go napisała), lecz wartość przekazu. Uczniowie ćwiczą udzielanie feedbacku w myśl zasady kompozycyjnej: informacja pozytywna – informacja negatywna (ze wskazaniem drogi poprawy) – informacja pozytywna. Blurb, który zyska aprobatę zespołu, słowem: uznanie czytelnicze – zostaje opatrzony imieniem i nazwiskiem autora. Ten jawnie już odpowiada na ewentualne pytania, reaguje werbalnie na sugestie. Na lekcji poświęconej mrokom egzystencji w powieści  Józefa Korzeniowskiego z wielkim entuzjazmem spotkał się m.in. blurb Dariusza:

 „Jądro ciemności autorstwa Josepha Conrada to emocjonująca podróż mężczyzny o nazwisku Charles Marlow. Aby poznać siebie, zstępuje on do piekła, jakim jest środek kongijskiej dżungli. Jak wpłynie na niego spotkanie z panującym tam terrorem Kurtza?

Jest to świetna książka dla osób zainteresowanych wyzwaniami moralnymi i miłośników historii kolonizacji, Uwaga dla czytelników o słabych nerwach! Opisy strasznych wydarzeń dziejących się przy wydobywaniu kości słoniowej są przerażająco realistyczne”.

Odbiorcy docenili znajomość elementów świata przedstawionego, namiastkę rysu psychologicznego bohaterów oraz autorski niepokój o emocje czytelnicze tak dobrze wpisane w porządek fabularny utworu i intensyfikujący napięcie, co – paradoksalnie – zachęca do tego, by po książkę sięgnąć. Zwrócono uwagę na nieścisłość „wyzwań moralnych”, choć – na tle wcześniejszego (negatywnego) spostrzeżenia o piekle kongijskiej dżungli – są one, zdaniem słuchaczy, bardziej przejrzyste.

Blurby ochoczo przyjęte przez odbiorców są dodatkowo nagradzane brawami oraz promowane na profilu społecznościowym szkoły.

Blurb – ujęcie 3.

Blurb bez wątpienia stanowi dziś integralną część utworu literackiego. W ramach korelacji przedmiotowej można go wykorzystać jako narzędzie rozwijające wybrane kompetencje kluczowe:

1. posługiwanie się językiem rodzimym, językiem obcym, świadomość i ekspresja kulturalna – zachęcam do tłumaczenia blurbów na język obcy nowożytny; to dobra okazja do wzbudzenia w podopiecznych poczucia promowania polskiej kultury za granicą (to szczególnie cenne, gdy nasza szkoła prowadzi współpracę międzynarodową); oczywiście sytuację można odwrócić i przetłumaczyć blurb z języka obcego na polski;
2. posługiwanie się językiem rodzimym, umiejętności informatyczne, świadomość i ekspresja kulturowa, inicjatywność – blurb może stanowić dopełnienie projektu okładki książki autorstwa ucznia/uczniów; praca w duecie rozwinie też zdolności komunikacji społecznej i uczenia się (od siebie): uwrażliwia na kulturę dyskusji, uczy sztuki argumentacji, staje źródłem wielu pomysłów, spośród których należy wybrać jeden wspólny. Praca w tandemie to też okazja do tego, aby w mniejszym gronie omówić rozwiązania informatyczne i wesprzeć kolegę/koleżankę w zadaniu literacko-informatycznym. Poniżej prezentuję pracę wspomnianego wyżej Daniela. Materiał powstał przy współudziale Tomka, kolegi z klasy. Uczniowie mogą także ocenić spójność treści utworu, grafiki i blurbu:   
          

„Do czego zdolna jest boska siła? Ile człowiek potrafi poświęcić dla dobra ojczyzny? Co sprawia, że razem potrafimy stawić czoła naszym największym wrogom? 

III część Dziadów to poruszający dramat romantyczny pokazujący, ile dla prawdziwego patrioty znaczy Ojczyzna, jak wielką rolę odgrywa Bóg, piekło, niebo; przez jak wielkie cierpienia przeszli polscy patrioci, byśmy dziś mogli stąpać po naszej ziemi.”

Redagowanie blurbów to szkoła poszukiwań i inspiracji – zarówno dla autorów (treść i forma wypowiedzi), jak i dla ich odbiorców (poznają nowe, dowiadują się więcej, czują się zaintrygowani opisem). Blurb zachęca do tego, aby być blisko kultury i drugiego człowieka – bo blurby powstają właśnie z myślą o nim: czasami zagubionym, niepewnym, zdezorientowanym. Blurb ułatwia wybór i może sprawić, że młody człowiek chętniej przekroczy próg księgarni lub częściej zajrzy na stronę dyskontu książkowego.